'Pas op voor overmatig gebruik van feromonen!' |
|
|
|
|
 |
| 90 sec |
Zijn feromonen voor paringsverstoring bij eikenprocessievlinders wel zo selectief als gedacht?
Als je de paring van eikenprocessievlinders verstoort, krijg je het jaar erop minder eikenprocessierupsen. Dat is het doel van het bespuiten van eiken met feromonen. Dit zijn stoffen die door vrouwtjesvlinders worden uitgescheiden om mannetjes te lokken. Breng je de stof aan zonder dat er (veel) vrouwtjes in de buurt zijn, dan raken mannetjes de weg kwijt en komen er minder paringen.
| De geweren waarmee feromooncapsules worden afgeschoten lijken op een paintballgeweer |
Een slimme en op het eerste gezicht onschadelijke manier om de jeukrups terug te dringen. Maar is het wel zo onschuldig? Jules Sondeijker coördineert het EPR-beheer voor de gemeente Sittard-Geleen en een aantal samenwerkende Limburgse gemeenten. Hij twijfelt aan de onschuld van feromoonvallen en geeft een aantal redenen om nog eens goed na te denken.
 | | Jules Sondeijker |
|
|
Sondeijker stelt dat gebruik van feromonen ter bestrijding van eikenprocessierups wel degelijk gevolgen heeft voor de omgeving: 'Het gebruik van feromonen om eikenprocessierupsen te bestrijden kan inderdaad invloed hebben op andere insecten en het ecosysteem. Feromonen zijn chemische stoffen die door insecten worden uitgescheiden om met elkaar te communiceren, meestal voor reproductieve doeleinden, zoals het aantrekken van partners. Ik zie meerdere manieren waarop het overmatig gebruik van feromonen om eikenprocessierupsen te beheersen andere insecten kan beïnvloeden.'
|
|
'Beleidsmakers moeten rekening houden met de bredere ecologische gevolgen en de mogelijke effecten in het ecosysteem'
| |
|
Bij paringsverstoring worden feromonen die door insecten zelf in kleine hoeveelheden worden uitgescheiden, juist in grote hoeveelheden aangebracht. De vraag is of deze stoffen volledig selectief zijn, of dat ze ook invloed hebben op andere insecten. Sondeijker somt hieronder een aantal risico's op.
Risico's voor andere insecten
 | | 'Verstoring van seksuele communicatie: Als feromonen in grote hoeveelheden worden gebruikt om mannetjes van eikenprocessierupsen te verwarren en te voorkomen dat ze vrouwtjes vinden, kan dit ook andere insecten beïnvloeden. Het kan de normale seksuele communicatie van andere insectensoorten verstoren, wat kan leiden tot verminderde voortplantingssuccessen.
| | | Onbedoelde vangst: Feromonenvallen kunnen per ongeluk andere insecten aantrekken en vangen dan alleen de doelinsecten. Dit kan leiden tot bijvangst van nuttige insecten of andere onschadelijke soorten.
| | | Ecologische verstoring: Het massale gebruik van feromonen kan het natuurlijke evenwicht in ecosystemen verstoren. Als populaties van eikenprocessierupsen sterk worden verminderd, kan dit gevolgen hebben voor de dieren die zich voeden met deze rupsen, of vlinders zoals vogels en insectenetende dieren.
| | | Resistentie bij doelinsecten: Overmatig gebruik van feromonen kan ertoe leiden dat eikenprocessierupsen uiteindelijk resistentie ontwikkelen tegen de feromonen, waardoor het moeilijker wordt om ze effectief te beheersen.'
|
Ecologische gevolgen
Sondeijker waarschuwt voor onzorgvuldig gebruik van feromonen: 'Het is belangrijk om feromonengebaseerde bestrijdingsmethoden zorgvuldig te beheren en in evenwicht te houden met ecologische overwegingen. Onderzoekers en beleidsmakers moeten rekening houden met de bredere ecologische gevolgen en de mogelijke effecten op andere insecten en organismen in het ecosysteem bij het implementeren van dergelijke bestrijdingsstrategieën.'
|
|
|
 |
|
Ton Vermaesen
Thursday 14 September 2023 |
|
Geachte Redactie. Toen ik vroeger feromonen gebruikte om bepaalde insecten te lokken naar school om te onderzoeken had ik nooit bijvangst. Als een soort met eigen feromonen andere insecten zou lokken zou het doel voorbij geschoten worden. Kan Jules Sondeijker aangeven bij welke insecten de eikenprocessierups feromonen invloed hebben op hun voortplantingscyclus, ik ben daar wel in geïnteresseerd. Met vriendelijke groet Ton Vermaessen |
|
|
|
|
|
Silvia Hellingman
Monday 18 September 2023 |
|
Even een inhoudelijke reactie:
Voor het project feromoonverwarring is een proefontheffing verleend door CTGB. Het project wordt ook gevolgd door NVWA ILT. Als het zo gevaarlijk was geweest dan was er nooit een goedkeuring geweest voor het project. Feromoonverwarring (Mating disruption) techniek wordt al decennia in allerlei andere teelten toegepast en gelet op het terugdringen van pesticiden zal deze methode van beheersing van plagen als maar toenemen. Voor de dennenprocessierups wordt de techniek van feromoonverwarring al enige jaren toegepast. Ten aanzien van resistentie: insecten kunnen op allerlei stoffen resistentie ontwikkelen, maar dat gebeurt alleen als er sprake is van continue toepassen en dan geldt nog niet voor alle stoffen. Voorbeeld: insecten kunnen ook resistentie tegen Bacillus thuringiensis ontwikkelen en toch worden deze bacteriën massaal toegepast voor de bestrijding van rupsen.
Toepassing van feromonen voor paringsverstoring tegen de eikenprocessierups geschiedt slechts 1x max 2x per jaar. Er is dus geen sprake van herhaaldelijke toepassingen. Ik snap de waarschuwing maar dit is te kort door de bocht. Ik heb hier verschillende studies die ook elkaar tegen spreken. Voor ons geldt dat er officiële ontheffing is verleend en alle benodigde documenten zijn aangedragen. Tevens is een Europees dossier in ECHA aangemaakt. |
|
|
|
|
|
Silvia Hellingman
Monday 18 September 2023 |
|
Nog even een reactie ten aanzien van bijvangsten in feromoonvallen.
Ik werk al sinds 2005 met feromoonvallen voor de eikenprocessierups. Jaarlijks krijg ik zakken te onderzoeken. Naast de vlinders te beoordelen noteer ik ook de bijvangsten in de zakken.
Alle aangetroffen insecten worden jaarlijks gedocumenteerd en incidenteel met name in regenachtige periodes kunnen bijzondere insecten in de feromoonvallen worden aangetroffen.
Maar dat heeft niets met de feromonen zelf te maken. Ook als er geen feromoondopjes in de vallen zijn. Als het er zo was dan waren feromonen al lang verboden. Als bijvangsten heb ik geregeld wespen en hoornaars die in de vallen kruipen om de eikenprocessierupsen te eten. Daar zijn ze verzot op. Ook dit heeft niets met de feromonen te maken. Als de seks feromonen gevaarlijk zouden zijn dan waren ze al lang verboden. Feromonen worden wereldwijd ook ingezet van monitoring. Nederland is niet uniek hierin.
|
|
|
|
|
|
Jules Sondeijker
Monday 18 September 2023 |
|
De toepassing zoals nu wordt toegepast is in een proefontheffing opgenomen. Dat betekent dat voor de aangedragen toepassing goedkeuring is. Onderzoeken naar effecten van deze toepassing zouden ook in beeld moeten komen, zoals verstoring van deze overmatige hoeveelheden feromoon van de Eikenprocessierups op het ecosysteem. Het gaat niet meer om lokken maar om verwarren van de omgeving waar andere insecten dus last van kunnen hebben. Specifiek kunnen bepaalde kevers, zoals fijnschildkevers en motten hier last van hebben omdat zij ook gebruik maken van dezelfde VOC’s vluchtige organische verbindingen. In de bestrijding, beheersing en het beheren van de Eikenprocessierups is het goed dat nieuwe methoden in Proefontheffingen worden uitgewerkt en dat de juiste procedures worden gevolgd voor uiteindelijke toelating.
|
|
|
|
|
|
Frans Griepink
Wednesday 20 September 2023 |
|
De suggestieve en negatieve stellingname ten opzichte van het gebruik van (natuuridentieke) feromonen in dit artikel vind ik ronduit storend. Ik wil daarom graag ook even reageren vanuit de wetenschappelijke hoek.
De Europese eik is een waardplant voor honderden insecten (de Amerikaanse eik overigens niet) waaronder vele soorten rupsen/vlinders. De toepassing van andere, in alle gevallen breed-werkende middelen, zal juist een verstoring geven van deze soorten terwijl feromoonverwarring dat niet zal doen.
Feromoonverwarring is een techniek die al vele decennia met veel succes wordt toegepast in de milieuvriendelijke beheersing van diverse mottensoorten. Uitstekende commerciële voorbeelden hiervan zijn de beheersing van fruitmot in appels/peren, katoenmot in katoen, druivenmot in, u raadt het al druiven, maar ook een bosinsect als de plakker in (Amerikaanse) bossen. Feromonen zijn in het algemeen zeer specifiek voor de soort, anders zou mannetjes van soort A ook op vrouwtjes van soort B afkomen hetgeen niet gebeurt. Omdat een feromoon vrijwel altijd bestaat uit een mengsel van verschillende verbindingen, kan het zo zijn dat de individuele componenten ook bij andere soorten voorkomen. Als de lokale concentratie feromoon hoog wordt, dan zou het daarmee kunnen voorkomen dat verwante soorten die dezelfde feromooncomponenten gebruiken ook beïnvloed worden. In het geval van de eikenprocessierups zal dit niet gebeuren omdat dit feromoon zeer specifiek is, en er dus geen andere lokale soorten zijn die hetzelfde feromoon (of componenten) gebruiken. Dat de toepassing van feromonen dus een negatieve invloed zou hebben op de omgeving is naar mijn mening pertinent onjuist . De bewering dat de toepassing van feromonen tot resistentie kan leiden is daarbij wel erg kort door de bocht. In geen van de huidige toepassingen van feromoonverwarring is resistentie ooit overtuigend aangetoond. Pherobank verkoopt wereldwijd al meer dan 45 jaar feromonen voor meer dan 400 verschillende (voornamelijk) mottensoorten en wij hebben nog nooit berichten over resistentie en/of negatieve invloeden op de omgeving te horen gekregen.
De kans dat deze elegante toepassing van feromonen het ooit verder dan experimentele toepassing zal brengen is overigens klein. Een officiële registratie is vanwege Europese wetgeving (beleidsmakers) dermate kostbaar dat het product, hoe milieuvriendelijk het dan ook mag zijn, nooit op de markt zal komen. Europa komt daarmee in vergelijking met bijvoorbeeld Noord/Zuid-Amerika op een steeds verdere achterstand in de toepassing van dit soort ecologisch vriendelijke toepassingen. Jammer.
Dr. ir. Frans C. Griepink, gepromoveerd aan de WUR op het gebied van insectferomonen, thans directeur Pherobank BV
|
|
|
Tip de redactie
|
