Klimmen om één oude fijnspar veilig te behouden en daarmee een heel bos redden

ARTIKEL

MARKT & ACTUEEL

Hanneke Tax, donderdag 6 maart 2025

300 sec

Ommetje met boomverzorgers Jesse Spauwen en Nils Brodersen van Eekhoorn Boomverzorging

Jesse Spauwen en Nils Brodersen runnen samen het boomverzorgingsbedrijf Eekhoorn Boomverzorging. Zoals de naam al doet vermoeden, zijn ze gespecialiseerd in klimmend snoeien. Daarnaast pleiten ze voor ecologisch beheer van zowel de boom als zijn groeiplaats. 'Als boomverzorger is het je taak om bomen te onderhouden', zegt Spauwen. 'Maar vaak is het juist het beste om een boom met rust te laten. Als dat zo is, proberen we onze klanten daar ook van te overtuigen.'

Nils Brodersen (links) en Jesse Spauwen

Jesse Spauwen startte zes jaar geleden als zelfstandig boomverzorger en ongeveer een jaar geleden haakte Nils Brodersen aan bij het bedrijf met de naam Eekhoorn Boomverzorging. De twee European treeworkers werken vooral in de omgeving van Nijmegen, voor particulieren, maar bijvoorbeeld ook voor landschapsbeheerders zoals Geldersch Landschap en Kasteelen. Is de klus te groot voor twee personen, dan werken ze net zo makkelijk samen met andere zelfstandige boomverzorgers. 'Dat werkt goed. Met z'n tweeën hebben we genoeg te doen. Omdat we als bedrijf uitgesproken zijn over onze werkwijze en visie, vindt het werk dat wij mooi en belangrijk vinden vaak vanzelf zijn weg naar ons toe. Soms vraagt het ook overtuigingskracht, maar gelukkig omarmen steeds meer particulieren, lokale overheden en natuurbeheerorganisaties een visie waarin het belang van bomen en de ecologische samenhang de aandacht krijgen die ze verdienen.'

Lange tak

We starten het rondje bij een notenboom van een particulier, net buiten Nijmegen, bij de ingang van de Ooijpolder. De boom heeft een grote horizontale tak die ondersteund wordt door houten staanders - een klus die Spauwen ruim drie jaar geleden uitvoerde in samenwerking met de bewoners. 'Ik was hier nog niet eerder terug geweest', vertelt hij. 'Het is leuk om te zien dat de tak nog steeds stevig ondersteund wordt en dat zowel de boom als de grote uitgebroken tak vitale groei laat zien.' Hij legt uit dat de tak bijna volledig was uitgescheurd en op de grond hing. 'Die grote scheur is op een natuurlijke manier ontstaan. Je kunt zo'n dikke tak dan netjes afzagen dichter bij de stam, maar mijns inziens verklein je daarmee niet per se het risico op aantastingen.'

De lange tak, ondersteund met pilaren

'Het is leuk om te zien dat de tak nog steeds stevig ondersteund wordt en dat zowel de boom als de grote uitgebroken tak vitale groei laat zien'

'Samen met de bewoners besloten we deze tak in stand te houden. Gelukkig was daar ruimte voor in deze tuin. We hebben het gedaan door hem iets uit te lichten en te stutten met drie stevige takken, die door de bewoners zelf als pilaren in de grond werden gezet. De schuur ernaast was destijds in verval, maar is inmiddels weer netjes opgebouwd. Dat scheelt aanzienlijk in de windbelasting, zoals je kunt zien. De scheur ziet er momenteel hartstikke goed uit; hij is droog en rot niet in. Wie weet vormt hij inmiddels een mooie schuilplaats voor andere boombewoners.'

Voor de foto klimmen de mannen even in de boom, ook om de eer van de bedrijfsnaam hoog te houden. 'Niet te hoog', grapt Brodersen, 'want we hebben geen klimmateriaal meegenomen.' Eenmaal boven ziet hij dat in de holtes nieuwe planten groeien. 'Onder andere een esdoorn, zo te zien.'

We stappen in de bus voor een tochtje naar Beek, een paar kilometer verderop. Spauwen: 'Met deze bus mogen we inmiddels de binnenstad niet meer in. We zouden op zich best een elektrische bus willen aanschaffen, maar dat is nog niet haalbaar. Gelukkig is het in de praktijk geen probleem voor ons. Voor opdrachten waarvoor alleen klimmateriaal en een kleine zaag nodig zijn, hebben we een mooie bakfiets. We zouden die best vaker willen gebruiken, maar met meer gereedschap, een versnipperaar en materiaal dat je moet afvoeren, werkt dat natuurlijk niet.'

Boom of bos?

We komen aan bij een woning waar een bijzondere, zelfs bizarre fijnspar staat, midden tussen de bebouwing. De boom wordt geschat op zo'n 140 jaar oud. Spauwen kondigt alvast aan dat dit een speciaal geval is. 'Ik kan me voorstellen dat dit wat reacties oproept bij boomspecialisten, bijvoorbeeld of je hier überhaupt aan zou moeten beginnen. Maar na overleg met de eigenaar zijn we er vol voor gegaan.'

Dynamische verankering met centrale ring (zie pijl) in fijnspar-'bos'

Brodersen vult aan: 'Eigenlijk is het geen boom, maar een heel bos. Al op een paar meter hoogte splitst de stam zich in vier stammen. Op 15 meter hoogte zijn die ongeveer dertig jaar geleden getopt - geen bijzonder goed idee, uiteraard. Nu zie je wat er dan gebeurt: er zijn zo'n twintig takken uit die toppen gegroeid, die eerst haaks opzij gaan en daarna als stammen in een bos weer recht omhoog groeien. In de bomen van dit "bos" zijn regelmatig eekhoorns en (groene) spechten te vinden.'

'Wat dit geval bijzonder maakt, is dat de eigenaar deze boom koste wat het kost wil behouden', vertelt Spauwen. 'Maar liever wel zonder het risico dat er takken op de woning vallen. Daarom controleren we deze fijnspar jaarlijks. We zagen dat in de zijtakken nieuwe scheuren waren ontstaan, wat ook wel logisch is als je ziet hoe ze aan de stam vastzitten. Als je de getopte stammen van bovenaf bekijkt, zie je dat het kernhout grotendeels is vergaan - alsof je in diepe emmers kijkt. En uit die dunne restwanden groeien dan weer deze grote zijtakken. Het is eigenlijk verbazingwekkend dat dat überhaupt mogelijk is.'

Dynamische verankering

'Om te voorkomen dat eventueel uitbrekende takken op de woning vallen, hebben we vorige week dynamische verankering aangebracht. Dat was een uitdagende klus', vertelt Spauwen. 'Statische verankering is in deze boom geen optie. Ook snoeien zou de boom niet ten goede komen; het zou alleen een nieuwe, onverwachte windbelasting creëren en de boom biologisch te veel verzwakken. Na overleg, onder andere met Frits Gielissen van O.B.T.A. De Linde, die veel ervaring heeft met vooral statisch verankeringswerk, hebben we uiteindelijk besloten om alle stammen afzonderlijk dynamisch te verankeren naar twee centrale ringen in de boom. De aangebrachte verankeringen zijn uitsluitend bedoeld om eventueel vallende takken op te vangen.

Dynamische verankeringen krijgen tegenwoordig steeds vaker kritiek, en dat is vaak terecht. In dit specifieke geval denken we echter dat het de beste oplossing is om deze bijzondere boom veilig te behouden. In totaal is er ongeveer 120 meter verankering aangebracht. Als de boom het zolang volhoudt, zal die over een jaar of tien vervangen moeten worden. Uiteraard blijven we de boom jaarlijks controleren en beoordelen we de situatie telkens opnieuw.'

'In totaal is er ongeveer 120 meter verankering aangebracht'

Brodersen vertelt dat ze als boomverzorgers met vooral particuliere klanten vaak geluk hebben: 'Omdat we geen grote aantallen bomen hoeven af te werken, kunnen we de tijd nemen om elke boom zo goed mogelijk te verzorgen en bij wijze van spreken tak voor tak te overwegen wat de beste oplossing is. Dat geeft veel voldoening. Aan de andere kant heb je soms te maken met klanten die je moet overtuigen om een boom niet rigoureus te snoeien of te kappen als dat niet nodig is. Meestal lukt dat overtuigen wel, maar de dilemma's kunnen lastig zijn. Bijvoorbeeld als mensen moeten kiezen tussen het behoud van een schuur óf van een boom waarvan de wortels scheuren in de muren van de schuur veroorzaken.'

Laten liggen

Vanaf de woning met de fijnspar lopen we naar het nabijgelegen bosgebied op de stuwwal, de Heerlijkheid Beek, zoals het wandelgebied van Geldersch Landschap heet. Hier doen Spauwen en Brodersen onderhoudswerkzaamheden. 'Je ziet hier dat al het hout in het gebied blijft liggen. Dat doen we in opdracht van Geldersch Landschap, en daar staan we ook helemaal achter. Ik las laatst het artikel over het ommetje met Eddie Bouwmeester; daar sluiten wij mooi bij aan', lacht Brodersen. Spauwen: 'Dit wandelpad is een van de drukst belopen boswandelpaden van Nederland. We krijgen dan ook vaak reacties als we hier aan het werk zijn. Zoals laatst van een stel oudere mensen. Die vonden het rommelig, omdat we takken en stammen niet netjes opruimen. Maar ze hadden er ook begrip voor. "Ach, zo gaat dat tegenwoordig; wij moeten er alleen nog een beetje aan wennen", zeiden ze.'

Kabouterboom

'Tot slot móeten we nog even langs de Kabouterboom', zegt Spauwen, doelend op de beroemde, naar schatting ongeveer 475 jaar oude tamme kastanje van Beek. 'Niet dat wij die hebben gesnoeid, hoor; dat zou denk ik niet goed zijn voor deze veteraan. Dat snoeien doet zij zelf wel. Maar het is een iconische boom, die ik toch graag wil laten zien.'

Hij vervolgt: 'Tot een paar jaar geleden stond ze bekend als de dikste boom van Nederland, maar inmiddels is ze ingehaald.' (Op de lijst van Monumentaltrees.com staat deze boom nu op nummer twee, achter de nog dikkere mammoetboom in Brummen, red.)

Brodersen wijst op de zwartgeblakerde binnenkant. 'Er is twintig jaar geleden zelfs brand in gesticht. Toch heeft ze dat bijzonder goed overleefd, want ze komt elk jaar weer volop in het blad. Voor ons is deze boom een inspiratiebron om ook andere bomen zo goed mogelijk te beschermen en zo te verzorgen dat ze duurzaam en veilig behouden kunnen blijven, zo lang mogelijk.'

Eekhoorn Boomverzorging

O.B.T.A. de Linde v.o.f.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

Tip de redactie