Bestaat het 'Wood Wide Web', of toch niet...?

ARTIKEL

dr. ir. Jacqueline Baar, directeur/adviseur Soil Best BV, zaterdag 14 oktober 2023

92 sec

Column van Jacqueline Baar

Zijn bomen eigenlijk wel verbonden via een ondergronds netwerk? Ondersteunen bomen elkaar wel of niet met schimmeldraden? Bestaat het Wood Wide Web, of toch niet...? Deze vragen zijn recent gesteld door wetenschappers uit Canada en de Verenigde Staten van Amerika.

Dit kreeg meteen mijn volle aandacht. Immers, de bodem van een bos zit toch vol schimmeldraden, was mijn eerste gedachte. Met het blote oog kunnen we de schimmeldraden in een bodem weliswaar niet zien, maar microscopisch zijn ze zichtbaar te maken: een fascinerende wereld met een enorme variatie aan kleuren en vormen.

Boven de grond laten de schimmels zich zien met hun vruchtlichamen: paddenstoelen. Bekende voorbeelden zijn: vliegenzwam, eekhoorntjesbrood en cantharel. De mycorrhizaschimmels zijn met de bomen verbonden door in de wortels te groeien. Buiten de wortels groeien de schimmeldraden alle kanten op in de bodem, en wel meters diep. Mycorrhizaschimmels kunnen wel vijftig procent van het bodemleven uitmaken. De verbintenis zorgt ervoor dat bomen, van jong tot oud, nutriënten en water van de schimmels uit de bodem krijgen. De bomen ontvangen die in ruil voor suikers van koolstof, afkomstig van de fotosynthese.

Nog steeds begrijp ik niet waarom het ondergrondse netwerk ter discussie wordt gesteld. Een voorbeeld waaraan ik moest denken: jonge boompjes van grove den zijn geplant in grovedennenbossen op arme zandgronden in Drenthe tijdens mijn promotieonderzoek. De boompjes gingen binnen enkele weken symbiose aan met de mycorrhizaschimmels die aanwezig waren in de bosbodem. De jonge grove dennen hadden dit ook wel nodig om te kunnen overleven, voor voldoende nutriënten en water. Een ander voorbeeld dat bij me opkwam: bij een bosbrand in Californië bleven de oude dennenbomen in leven, maar verdween de laag met strooisel. Binnen een jaar na de brand vulde de bosbodem zich met jonge dennenboompjes. Uit ons onderzoek bleek dat de jonge dennen symbiose waren aangegaan met mycorrhizaschimmels die al aanwezig waren in de bodem.

'Uit ons onderzoek bleek dat de jonge dennen symbiose waren aangegaan met mycorrhizaschimmels die al aanwezig waren in de bodem'

Ik had me er nog iets bij kunnen voorstellen als de Amerikaanse en Canadese onderzoekers de vragen over het bestaan van het Wood Wide Web hadden gesteld voor bomen langs wegen of in het stedelijk milieu. De bodem langs wegen is meestal aangebracht. En ook langs straten of in nieuwbouwwijken is de bodem veelal geroerd. Een boom geplant in deze grond, komt niet zomaar in een netwerk van schimmels terecht. Zo'n boom heeft het dan ook vaak moeilijk, vaak met uitval tot gevolg. Dat is anders voor de plantgaten waarin de natuurlijke omstandigheden met passende mycorrhizaschimmels worden nagebootst. Bomen die in zulke plantgaten worden aangeplant, komen weliswaar niet in een netwerk terecht, maar er zijn wel schimmelsporen aanwezig waaruit nieuwe netwerken kunnen ontstaan: nieuwe Wood Wide Webs.

REACTIES

		Saskia de Wit maandag 16 oktober 2023

De twijfels die deze wetenschappers uiten zijn toch echt wel zinnig. Ze twijfelen - net als jij - niet aan de wederzijdse uitwisseling tussen bomen en schimmels, en hoezeer bomen daarvan profiteren. Maar wat ze ter discussie stellen is de claim dat de bomen onderling communiceren via de schimmels, waarvoor geen bewijs uit onderzoek blijkt.

		Jan Willems maandag 16 oktober 2023

Dus het jarenlange onderzoek, door Suzanne Simard wordt nu door haar landgenoten in twijfel getrokken ??

		Tinka Chabot dinsdag 17 oktober 2023

Dat bomen in symbiose met schimmels leven en daardoor gezonder is algemeen bekend. Maar ik betwijfel of bomen daardoor met elkaar communiceren en elkaar zelfs beschermen. Er gaan zat bomen dood op de zogenaamd juiste plaats en dat komt dan omdat ze te donker staan of toch niet helemaal in de juiste omstandigheden, bv te nat of te droog. Waar is dan de zogenaamde bescherming? Ook bomen die te dicht opeen staan concurreren elkaar dood. Kijk maar eens in dicht opeen geplante bossen. Daarvan blijven er, zelfs zonder kappen 100 per ha. Over. Hoezo samenwerken? Het klinkt wel lekker, maar te lekker om waar te kunnen zijn. Bomen zijn echte opportunisten en erg egocentrisch.

		Menso dinsdag 31 oktober 2023

Bomen zijn, net als alle andere levende wezens, én opportunistisch als ook samenwerkend want dan staan ze sterker. Egocentrisme kan alleen daar zijn waar een ego is - en ook dat is niet wetenschappelijk vastgesteld...:-)
Vermoedelijk is het weer een en/en verhaal. Ja, er is communicatie op een ondoorgrondelijke manier via de schimmeldraden. En soms ook niet, afhankelijk van honderden subtiele factoren.
Meer onderzoek zal meer feiten brengen in het mysterie : dat mysterie zal ook wel altijd zal blijven.

download artikel

Tip de redactie