'Als eiken verhalen konden vertellen ...'

ARTIKEL

Bart Mullink, maandag 15 mei 2023

253 sec

Favoriete boom van Erik Punt, De Eijk Groep heeft van alles te bieden

Gevraagd naar zijn favoriete boom heeft Erik Punt, algemeen directeur van De Eijk Groep, het antwoord snel klaar: dat is de eik. Om veel meer redenen dan de gelijkenis met de bedrijfsnaam, zo legt hij uit.

De dikke eik van Verwolde (Foto: Jeroen Philippona)

Koning van het woud, hoeder van biodiversiteit en leverancier van kwalitatief uitstekend hout. Als er één boom is die royaal boven andere uitsteekt, zeker ook in figuurlijke zin, is dat de eik, vindt Erik Punt. Hij weet dat hij hierin allesbehalve alleen staat. 'De meeste mensen weten dat het een bijzondere boom is. Vraag willekeurig iemand om een aantal boomsoorten op te noemen en je hoort meestal als eerste de eik. Het is een populaire boom, die veel bijdraagt aan de kwaliteit van de omgeving. Ook het hout is gewild: het is ons niet-tropische hardhout. Eiken balken gaan honderden jaren mee. Ze zitten in monumentale gebouwen; de oudste zijn wel duizend jaar.'

Voorafgaand aan het bestaan als bouwmateriaal kunnen eiken er wat levensduur betreft ook wat van. 'De mooiste kunnen eeuwenoud zijn. Ze hebben tijden meegemaakt die de mensen van nu alleen kennen uit geschiedenisboeken.'

Punt en de verslaggever zitten deze dag letterlijk op een stuk Utrechts verleden. In het Utrechtse kantoor van De Eijk Groep waar het interview plaatsvindt, staan een bank en een grote vergadertafel, gezaagd uit een eikenstam. Deze is afkomstig van een lokaal park en vertegenwoordigt de geschiedenis van deze omgeving, Punt schat zo'n 60 tot 80 jaar. 'Ik zeg weleens: als eiken verhalen konden vertellen, zou er heel wat loskomen.'

'De boom draagt veel bij aan de kwaliteit van de omgeving en het hout is ons niet-tropische hardhout'

Erik Punt: 'De eik zal merken dat we goede stappen zetten.'

Robuust

Robuust, eerlijk en betrouwbaar, dat zijn de eigenschappen waarom het hout bekendstaat en dat is ook het imago van de boom zelf. 'Mede door de hoge leeftijd die ze kunnen bereiken, hebben ze ook een symbolische betekenis gekregen. Van oudsher al. Zo dichtten druïden de boom zelfs spirituele wijsheid toe, zo heb ik begrepen.'
Voor Punt, in de rol van groenaannemer, staat de eik in de moderne tijd symbool voor een geslaagd organisatiemodel. De onderneming krijgt de vorm van een eikenstam, met vertakkingen die de verschillende loten van het bedrijf vertegenwoordigen. De takken zijn stevig verbonden met de stam, maar volgen tegelijk hun eigen weg. 'Net zoals de regionale vestigingen van De Eijk Groep', verklaart hij. 'We zijn zo georganiseerd dat iedere regio zijn eigen verantwoordelijkheid heeft, en de vrijheid die daarbij hoort. Ik wil niet alles bepalen. De bedrijfsleiders in de regio's weten veel beter wat er gebeurt in hun gebied, waar en hoe.'

'Bomen zoals de eik worden meer waard naarmate ze ouder worden, als ruimtelijk object en als dienstenleverancier voor een groot ecosysteem'

Natuur

De vorm van de eik als organisatiemodel is één ding, maar Punt beziet de gelijkenis ook filosofisch. 'De groei van het bedrijf is gestoeld op hoe de natuur zich ontwikkelt.' Bij De Eijk Groep betekent dat een stabiele groei, gericht op continuïteit. 'Groei heb je nodig, maar bedrijven kunnen erin doorschieten. Grootte wordt gezien als kracht, maar kan een organisatie ook verzwakken. Er is een situatie mogelijk dat je te groot wordt; dan moet je gaan overorganiseren om de boel bij elkaar te houden. Wij hebben als visie dat onze regiovestigingen niet veel groter moeten zijn dan zo'n 40 tot 50 medewerkers. Bij een groter personeelsbestand krijg je dat de mensen elkaar niet meer kennen. Dat maakt samenwerken ingewikkelder. Omvang kan zo ten koste gaan van flexibiliteit, en daarmee van aanpassingsvermogen.'
Groei kan verschillende kanten op gaan, weet hij, en daarvoor is die flexibiliteit hard nodig. 'Maar hoe dan ook: groeien moet. Linksom of rechtsom. Het is geen doel op zich, maar een middel om je concurrentievermogen intact te houden. Diensten uit het verleden maken plaats voor nieuwe activiteiten; dat is ook een soort groei.'
Net als voor de natuur, waarin alles altijd groeit, geldt volgens hem voor een bedrijf ook dat het niet zonder groei kan. 'Als er geen groei is, gaat dat ten koste van de ontwikkeling die medewerkers willen doormaken. Iedereen die ergens solliciteert, heeft nu eenmaal een beeld voor zich van de toekomst. Je moet mensen ruimte geven voor hun ambities. Gelukkig is er groei mogelijk op veel manieren: in omvang, breedte, diepte en door de ontwikkeling van specialisaties.'

Zorgen

Over een gezonde groei gesproken: zal het goed blijven gaan met de eikenboom nu de natuur onder druk staat door verdroging en verzuring, vooral op zandgronden? Als eiken verhalen konden vertellen, zouden ze daarover vast hun zorgen uiten. Tegelijk konden ze dan zeggen hoe ze het groenbeheer ervaren.
Punt verwacht in dat geval kritiek te horen, maar ook complimenten. Bezorgdheid zal er volgens hem zeker klinken over de manieren waarop wordt omgegaan met de openbare ruimte. 'In het verleden zijn er veel monoculturen gecreëerd, lange lanen met alleen eiken. Zo kunnen zich gemakkelijk plagen ontwikkelen. Al geldt in het geval van de eikenprocessierups wel dat die vooral hinderlijk is voor de omgeving en niet erg schadelijk voor de eik zelf. Meer diversiteit helpt dit soort uitwassen voorkomen. Ik denk dat de eik zal merken dat we daarin goede stappen aan het zetten zijn.'

Punt zou de eik - en overige beplanting - graag bevrijden van nog een andere zorg, namelijk die over de verschraling van de bodem. 'Die is veroorzaakt door het type beeldkwaliteit dat jarenlang is nagestreefd. Onder het motto "schoon, heel en veilig" werd strak gestuurd op het opruimen van alles wat niet in dat beeld past: papier, blikjes, glas, graffiti. Maar ook blad, snoeiafval en onkruid werden zoveel mogelijk weggehaald. Dit heeft slecht uitgepakt voor het organischestofgehalte van de bodem en de biodiversiteit. Om goed te groeien, hebben planten een vitale bodem nodig met meer organische stof en een florerend bodemleven.'
Hij hoopt dat de opkomst van mulchen voor een omslag gaat zorgen. En soms is het juist goed om de bodem te verschralen door organisch materiaal af te voeren, voegt hij daaraan toe. Bijvoorbeeld in bermen, opdat zich daar een gevarieerdere flora kan ontwikkelen. In parken en plantsoenen daarentegen moet de oude beeldsystematiek wat hem betreft snel op de schop. 'De eik zal op een aantal plaatsen al merken dat dit gebeurt.'
De opvatting dat alles netjes moet zijn, blijft bestaan. 'Alleen: wat netjes is, is ook een mening. Daarover denkt niet iedereen hetzelfde. Daarom is het van belang om nieuw beleid dat in het teken staat van meer biodiversiteit en een betere bodemkwaliteit goed uit te leggen. 'Volgens mij is dat goed te doen.'

'De bodem verschraalt door het type beeldkwaliteit dat lang is nagestreefd. Blad en ander organisch materiaal worden afgevoerd in plaats van teruggegeven aan de bodem'

Geld

Een goed Nederlands argument voor het koesteren van eiken - en andere boomsoorten - kan helpen: geld. Want een boom blijkt niet alleen fysiek te groeien, maar ook in waarde. 'Op alle andere objecten in de openbare ruimte, van bankjes tot lantaarnpalen, schrijf je af. Op bomen niet; die nemen juist in waarde toe terwijl ze groeien, aantoonbaar. En de waarde van de omgeving stijgt mee. Huizen in een straat met bomen worden hoger getaxeerd dan huizen in een straat zonder.'
Ze vertegenwoordigen zo een flink kapitaal, weet hij. 'Iedereen die weleens per ongeluk tegen een boom aan gezeten heeft met zijn auto en daarvoor een schadeclaim aan zijn broek kreeg, weet dat die heel hoog kan zijn. Want er zijn niet alleen kosten gemaakt voor de ontwikkeling van die boom, maar hij vertegenwoordigt ook een grote waarde: esthetisch, en als dienstenleverancier voor een heel ecosysteem. Het belangrijkste wat je moet doen om te zorgen dat ook nieuwe eiken weer een hele geschiedenis kunnen meemaken, is bij de start: een plantplaats maken met een goede bodem.'

LEES OOK