Moeten bomen wijken voor zonnepanelen?

ARTIKEL

Jasmine Smits, maandag 10 januari 2022

202 sec

Bomen en zonnepanelen, beide belangrijk voor een duurzame toekomst

De rechtbank Midden-Nederland deed recent uitspraak over de vraag of bomen gekapt mogen worden ten behoeve van de plaatsing van zonnepanelen. Wat weegt zwaarder: het belang het behoud van bomen of het belang van duurzame energie?

Kapvergunning

Met het oog op een duurzame toekomst kiezen steeds meer mensen voor zonnepanelen. Gemeenten ontvangen vaak vergunningsaanvragen van boomeigenaren die in dat verband kap of snoei van bomen wensen. De kap is dan nodig om ruimte te maken voor de plaatsing van zonnepanelen of om meer energie te kunnen opwekken. Maar het snoeien of kappen van bomen mag niet altijd van de gemeente. De gemeente heeft er immers belang bij dat bomen behouden worden met oog op het groen in de wijk of de biodiversiteit. Zowel bomen als zonnepanelen zijn belangrijk voor een duurzame toekomst.
Als boomeigenaar heb je in sommige gevallen een vergunning nodig als je een boom wilt kappen. Vrijwel elke gemeente heeft eigen regels voor het kappen en snoeien van bomen. Deze zijn vastgelegd in plaatselijke regelgeving, zoals de algemene plaatselijke verordening of de bomenverordening. Daarin kan worden vermeld in welke gevallen een kapvergunning vereist is. Ook is daarin opgenomen op welke gronden de gemeente een vergunningsaanvraag kan weigeren.

Wat weegt zwaarder: het belang van het behoud van bomen of het belang van duurzame energie?

Belangenafweging bij kapvergunning

Nadat een kapvergunning is aangevraagd, neemt de gemeente het besluit om de vergunning te verlenen of te weigeren. De gemeente weegt hierbij de belangen af die bij het besluit betrokken zijn. Het kan van belang zijn om een boom te behouden, bijvoorbeeld omdat de boom monumentale, landschappelijke, cultuurhistorische of ecologische waarde heeft. Tegenover het belang van het behoud van de boom staat het belang van de boomeigenaar, die overlast ondervindt doordat de schaduw van de boom de werking van de zonnepanelen belemmert. Ernstige overlast kan een reden zijn voor de gemeente om een vergunning te verlenen, ook als er sprake is van een weigeringsgrond.
In haar belangenafweging zal de gemeente ook de specifieke omstandigheden van het geval meenemen. Worden de zonnepanelen bijvoorbeeld ergens geplaatst waar al vele jaren bomen staan, dan zal de gemeente waarschijnlijk eerder geneigd zijn om een vergunning te weigeren. Als bij het planten van de bomen te weinig rekening is gehouden met zonnepanelen die er al waren of als de bomen ziek zijn, kunnen dat redenen zijn om de vergunning te verlenen. Daarnaast kan de gemeente alternatieve oplossingen meenemen, zoals beperkte snoei van de bomen of herplant van een kleinere soort boom die minder schaduwhinder geeft. De gemeente moet in haar besluit goed motiveren welk belang het zwaarst weegt en welke feiten zij in haar oordeel heeft betrokken.

Jasmine Smits is advocaat bij Haut Legal

Proces na het besluit van de gemeente

Na het besluit van de gemeente kunnen belanghebbenden die het daar niet mee eens zijn daartegen in bezwaar gaan. Naast de aanvrager van de vergunning kunnen ook omwonenden van een boom belanghebbende zijn. Dit is het geval als de boom zich maximaal 100 meter van de woning van de belanghebbende bevindt, of als de belanghebbende de boom vanuit zijn woning kan zien en de boom zich maximaal 200 meter van de woning bevindt.
Nadat er bezwaar is gemaakt, neemt de gemeente een nieuw besluit, het zogenaamde 'besluit op bezwaar'. De gemeente kan in het nieuwe besluit kiezen om het oude besluit in te stand houden, te wijzigen of in te trekken.
Is een belanghebbende het niet eens met het nieuwe besluit, dan kan deze daartegen in beroep gaan bij de bestuursrechter. In beroep toetst de bestuursrechter alleen of de gemeente in redelijkheid tot haar besluit kon komen en de belangen zorgvuldig heeft afgewogen. De rechter weegt echter niet zelfstandig de belangen af. Om te voorkomen dat de boom tijdens de bezwaarperiode gekapt wordt, kunnen belanghebbenden daarnaast om een voorlopige voorziening vragen bij de voorzieningenrechter tijdens de procedure bij de bestuursrechter. De voorzieningenrechter kan dan beslissen dat de boom niet gekapt mag worden totdat de bestuursrechter definitief uitspraak heeft gedaan. Tot slot kan tegen de uitspraak van de bestuursrechter hoger beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Dit orgaan oordeelt op zijn beurt over de beslissing van de bestuursrechter.

De gemeente kan in het nieuwe besluit kiezen om het oude besluit in te stand houden, te wijzigen of in te trekken

Toetsing door de rechter

Hoewel de bestuursrechter niet zelf de belangen afweegt, velt deze toch een oordeel over de belangenafweging van de gemeente. Hoe kijkt een bestuursrechter naar de afweging van het belang van het behoud van bomen en van het opwekken van duurzame energie met zonnepanelen? Beide dragen namelijk bij aan verduurzaming.
Op 17 december 2020 deed de rechtbank Midden-Nederland uitspraak over een kapvergunning en zonnepanelen. Een bewoner had vergunning aangevraagd voor het kappen van een aantal beuken. De bewoner wilde namelijk zonnepanelen aanbrengen op het dak van zijn woning, maar constateerde dat er (te) veel schaduwwerking was op het dak. De gemeente Utrechtse Heuvelrug weigerde om een kapvergunning te verlenen. Het belang van het behoud van de beuken woog volgens de gemeente zwaarder dan het belang van de bewoner. Uit een rapport van de gemeente bleek dat de bomen hun waarde voor de natuur en het stads- en dorpsschoon nog ongeveer tien jaar zouden blijven vervullen. Daarnaast opperde de gemeente een alternatieve oplossing voor de bewoner: door de zonnepanelen te verplaatsen of de bomen te snoeien, kon de impact van de schaduw op de opbrengst van de zonnepanelen verkleind worden. De gemeente gaf aan dat zij de ambities van de bewoner tot het verbeteren van klimaat, ecologie, biodiversiteit en duurzame energieopwekking zeer waardeerde, maar dat die belangen niet zwaarder wogen dan het belang om de beuken te behouden.
De rechtbank oordeelde dat de gemeente in redelijkheid voornoemde belangenafweging kon maken en dat het behoud van de bomen voorrang heeft op het belang van de zonnepanelen. De vraag welk belang zwaarder weegt, is erg casuïstisch van aard. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat als de kwaliteit van de bomen slechter was geweest, het belang van de zonnepanelen zwaarder had gewogen. Maar het kappen van gezonde bomen ten behoeve van zonnepalen ging deze gemeente en deze rechter in ieder geval te ver.

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Eduard Groen Saturday 15 January 2022 Beste Jasmine Smits, In uw artikel ‘Moeten bomen wijken voor zonnepanelen’ heb ik met veel waardering gelezen. Ik heb een vraag. U schrijft dat omwonenden belanghebbend kunnen zijn als een boom zich maximaal 100 meter van de woning bevindt of als de boom vanuit de woning is te zien en zich maximaal op 200 meter van de woning bevindt. Ik was die afstandsnormen nog niet eerder tegengekomen. Mijn vraag is waar ik deze bepalingen in de regelgeving zou kunnen vinden. Ik hoop op een antwoord en wens u succes met uw werk. Met vriendelijke groet, Eduard Groen

Jasmine Smits Friday 21 January 2022 Beste Eduard Groen, Fijn dat u het artikel met waardering heeft gelezen en bedankt voor uw vraag. Deze norm is ontwikkeld in de rechtspraak en is dus niet vastgelegd in regelgeving. Rechters hebben in verschillende uitspraken geoordeeld over de vraag wanneer iemand 'belanghebbende' is. In beginsel zijn alleen personen met een persoonlijk belang, dat hen voldoende van andere personen onderscheid, aan te merken als belanghebbenden bij een vergunning. Dit zijn over het algemeen personen die op een korte afstand van de boom wonen. Zie de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 27 juni 2007 (ECLI:NL:RVS:2007:BA8140). Later is in jurisprudentie bepaald dat dit in de regel alleen personen zijn die op een afstand van 100 meter van de boom wonen. Daarnaast geldt dat personen die maximaal 200 meter van de boom wonen, belanghebbende zijn als zij zicht hebben op de boom. Zie bijvoorbeeld de uitspraak van de Afdeling van 11 januari 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BV0559, onder punt 2.2.1 tot en met 2.2.3). Deze uitspraak kunt u vinden via rechtspraak.nl. Mocht u nog vragen hebben, dan hoor ik graag. Met vriendelijke groet, Jasmine Smits

Cor van Rijn Monday 11 July 2022 Beste Jasmine, ik vind dit een zeer interessant artikel, maar het gaat over een bestaande situatie. In mijn geval staat er nog geen boom voor mijn huis en ik heb nog geen zonnepanelen. Ik heb bericht gekregen dat er een boom voor mijn huis geplaatst gaat worden door de gemeente. Naar aanleiding hiervan ben ik gaan zoeken op internet en heb ik uw artikel gevonden. De gemeente is voornemens om komende winter op een meter of vijf afstand van de gevel een Prunus Umineko te gaan planten. Deze boom wordt volgens de kweker uiteindelijk 6-9 meter hoog en 3-4 breed. Zelf wil wil ik in de nabije toekomst graag zonnepanelen gaan plaatsen, maar door de beperkte ruimte op mijn dak en daarbovenop de schaduwwerking van de boom zullen zonnepanelen op na een paar jaar veel minder opbrengst gaan geven. Is het mogelijk om op voorhand bezwaar te maken tegen een boom met een dergelijke te verwachten grootte?

Jasmine Smits Wednesday 20 July 2022 Beste Cor, Bedankt voor uw reactie. Begrijpelijke vraag. De beslissing van de gemeente om een boom te planten is een feitelijke handeling. Tegen die handeling kan juridisch gezien op voorhand geen formeel bezwaar worden gemaakt. Dan rest nog de civielrechtelijke route en het leerstuk onrechtmatig hinder. Pas wanneer de boom daadwerkelijk is geplant, kan evt. worden aangetoond dat sprake is van onrechtmatig hinder. Het is helaas dus niet mogelijk om vooraf al actie te ondernemen. Zodra de boom is geplant en de boom onrechtmatig hinder veroorzaakt kunt u de gemeente aanschrijven. Met vriendelijke groet, Jasmine Smits

Nando Monday 22 August 2022 Beste Jasmine, Dank voor het verhelderende artikel. In ons geval gaat het om het volgende: In juni 2015 hebben we zonnepanelen aangelegd op ons dak. De groenstrook naast ons huis had lage bergoeiiing. In 2016 kondigde de gemeente aan bomen te planten op de groenstrook naast ons huis. We hebben hierop schriftelijk aangegeven dat er reeds zonnepanelen aanwezig waren op ons dak en gevraagd hier rekening mee te houden. Hierop is geen reactie gekomen. In 2017 zijn de bomen geplant en vanaf 2019 zijn ze zo gegroeid dat ze zorgen voor schaduwwerking van november - februari als de zon laag staat. De reductie in opbrengst is nu ca 15% per jaar. De PV-panelen zitten op het schuine dak van de 2e verdieping, dus het gaat om flink hoge bomen Enkele bomen staan binnen de wettelijke 2 meter en de overhangende takken zorgen voor overlast. Ik heb de gemeente meerdere malen hierop aangeschreven. De gemeente reageert echter niet en heeft alleen de takken gesnoeid die direct tegen onze gevel aan kwamen. De bomen hoeven van mij niet direct gekapt te worden, maar ik ben na uw artikel wel benieuwd in hoeverre ik kan eisen dat de bomen getopt worden, zodat de schaduwwerking op de PV-panelen beperkt wordt. Met vriendelijke groet, Nando

van Jaarsveld Monday 12 September 2022 Heb met aandacht het artikel en de reacties gelezen. Ik ben reeds begin jaren 70 milieubewust en heb als opbouwwerker vele jaren bewoners geïnformeerd over n milieubewust gedrag. Ook ik heb zonnepanelen op het dak liggen en andere isolerende maatregel genomen. Ook heb ik n hybride auto aangeschaft en fiets en wandel dagelijks , ook voor boodschappen etc. Ook wil ik dat we zorg dragen voor de natuur,minder vlees etc. Toch meen ik vanwege de enorme hoge prijzen van de energie, bomen die de panelen beperken gesnoeid mogen worden. De rechtspraak en de politiek zullen er waarschijnlijk jaren over doen om dat mogelijk te maken. Zo gaat het immers in Nederland.

Ivo Tuesday 18 October 2022 Hallo Jasmine, Dank je wel voor je artikel. De uitdaging die ik heb, is dat de "tegenpartij" de gemeente zelf is. De boom hoeft niet gekapt te worden, maar een goede snoeibeurt zou gewaardeerd worden. Huidige boom is zo groot dat hij over de straat en ook in mijn tuin hangt en in de herfst een hoop bladeren en eikel rommel geeft. Op mijn verzoek iets te doen, reageert de gemeente in zijn geheel niet. Wat zou jouw advies zijn?

Karin Friday 4 November 2022 Wij willen heel graag zonnepanelen, maar er staat een boom voor onze deur die heel veel meter boven de woning uit komt. 3 jaar geleden is daar ook de bliksem ingeslagen en doorgerold naar de woning met brand tot gevolg. Wij zouden graag willen dat de boom ingekort zal worden tot net boven de woning, zodat wij voordeel kunnen halen uit zonnepanelen. Zeker met huidige energieprijzen

Mark Saturday 12 November 2022 Beste Jasmine, Onze nieuwbouwwoning met zonnepanelen stond er al. Een paar jaar later heeft de gemeente pas bomen geplaatst, die nu veel schaduw werpen op de panelen waardoor we jaarlijks enkele honderden euro's aan opbrengst mislopen. De gemeente beroept zich op het feit dat bij schaduw bomen voor gaan. Als we dit willen aanvechten, maken we dan een kans? De panelen waren er immers eerst. Groet, Mark

Dennis Sunday 8 January 2023 Dag, Interessant stuk. Nu een omgekeerd geval. Ik woon in het buiten gebied op ons terrein op de wegafscheiding met een boeren bedrijf staan bomen kastanje, eiken beuken. Bomen staan er al meer dan 30 jaar. Het boerenbedrijf heeft toestemming gekregen gekregen een bedrijfswoning te bouwen. Ongeveer 10 meter vanaf de erf afscheidingen van de hoge bomen. Aan deze zijde komen ook de zonnepanelen. Ik ben als de dood dat we het verzoek gaan krijgen om de bomen te gaan kappen omdat ze belemmering zullen geven voor de zonnepanelen. Vr grt Dennis

Anna Thursday 9 February 2023 Hartelijk dank voor het interessante artikel. De buren hebben een enorme booom staan, waardoor ik alleen maar schaduw heb en andere overlast. Ik kan daardoor geen zonnepanelen aanleggen, ook heb ik geen alternatieve plek. Wat is er voor mij mogelijk om hier uit te komen?

Geert Van Doesselaere Saturday 18 February 2023 mijn buurman heeft 2 bomen staan 3 meter van de afsluiting zijn 15 m hoog ik heb daardoor tot 12 uur hinder geen zon dus bijna geen opbrengst al aantal keer de buurman aangesproken wil er niets aandoen . mijn vraag is kan ik daar iets aandoen ?

Hans Verbeek Saturday 15 July 2023 "Hoewel de bestuursrechter niet zelf de belangen afweegt, VELT deze toch een oordeel over de belangenafweging van de gemeente." Ik stel het erg op prijs dat je het woordje VELT gebruikt in je artikel... dat over het eventueel kappen of vellen van bomen gaat.

Harry Hobo Monday 31 July 2023 Bedankt voor het artikel. Interessant maar tegelijkertijd een zorgwekkende ontwikkeling. Nu beslist een gemeente wellicht nog in het voordeel van de boom maar dat zal niet altijd zo blijven. Zonnepanelen worden steeds belangrijker. Ik lees"Zowel bomen als zonnepanelen zijn belangrijk voor een duurzame toekomst.". Zonnepanelen en bomen tegen elkaar afwegen kan in feite niet omdat ze verschillende doelen dienen. De zonnepanelen hebben een (klein) aandeel in het niet verhogen van de CO2 in de atmosfeer omdat de gebruiker minder stroom afneemt. De gebruiker produceert dus niets, hij neem iets niet af (stroom en dus indirect is er een schijnbare vermindering van CO2 omdat die niet geproduceerd zal worden ) Bomen echter verminderen direct CO2 en produceren zelfs O2. Ik vind het toch een verschil en daarom niet direct te vergelijken. Als tweede punt zie ik toch een eigenbelang (de zonnepanelen) tegenover het algemeen belang. Immers de bomen geven O2 waar iedereen van profiteert en geven schaduw wat voor een meer leefbare stad zorgt. Daarnaast zorgen bomen vaak voor leefbaarheid en gevoel van tevredenheid voor mensen als ze de bomen ervaren. Zorgwekkend in deze is mede ook de tegenstelling tussen enerzijds het meetbare nadeel in de vorm van minder opbrengst, dus een financieel nadeel en anderzijds de lastig te kwantificeren voordeel van de boom/bomen. Het algemeen belang lijkt mij in alle gevallen vele malen meer dan het privé/eigenbelang. Hoe jammer het ook is dat de zonnepanelen minder opbrengst geven lijkt de situatie mij redelijk vergelijkbaar met een tuin die wat in de schaduw ligt door bomen van buren of gemeente wat ook zelden reden is voor een kapvergunning. Al met al erg interessant maar ook een situatie waar gemeente een dudielijk standpunt in moeten innemen willen steden leefbaar blijven.

download artikel

Tip de redactie