'De risico's van het rooien van bomen worden standaard onderschat'

ARTIKEL

Karlijn Raats, maandag 11 oktober 2021

233 sec

Aannemers schikken met OM na fataal ongeluk

Boomrooierij Weijtmans en Van Kessel troffen eerder dit jaar een schikking met het OM met betrekking tot een dodelijk ongeval op 29 oktober 2018, dat veroorzaakt werd door een omgezaagde boom. Kees Weijtmans vertelt hoe dit heeft kunnen gebeuren en wat er nodig is om de veiligheid op het werk te bevorderen.

ARCHIEFFOTO uit 2015 Weijtmans rooit 22 bomen op de Oirschotsedijk in Eindhoven

Op 28 oktober 2018 verongelukte een fietser in Hilvarenbeek toen hij getroffen werd door een gevelde boom. De betrokken aannemers, Gebr. Van Kessel Wegenbouw en Boomrooierij Weijtmans, betaalden respectievelijk 40.000 en 15.000 euro in een schikking en keerden de schadevergoeding uit aan de weduwe van het slachtoffer.

Natuurlijk is een dergelijk onderwerp precair en niet iets waar je als aannemer graag over spreekt. Toch wil Weijtmans zijn verhaal doen om de sector en zijn collega's te waarschuwen voor de risico's van het rooien van bomen.

Boomrooierij Weijtmans werd door het OM medeverantwoordelijk gehouden voor het dodelijke ongeval. De schikking en de schadevergoeding zijn niet of lastig te verzekeren, maar Weijtmans kijkt vooral vooruit. Hij wil veilig werken bevorderen om fatale ongelukken in de toekomst te voorkomen. Hij legt eerst uit hoe het ongeluk heeft kunnen gebeuren.

Hilvarenbeek

'Het fatale ongeluk vond in 2018 plaats in Hilvarenbeek, op een weg waarlangs een nieuw fietspad werd aangelegd. Volgens de eisen van de opdrachtgever moesten de fietsers tijdelijk over de autovrije rijbaan fietsen, maar wel binnen het werkvak. De hoofdaannemer begon vervolgens met het uitbreken van het fietspad.

In het bestek was aanvankelijk niet voorzien voor een verkeersregelaar die zou moeten voorkomen dat fietsers over de tijdelijke fietsbaan konden fietsen op de momenten dat er gerooid werd. Die werd later, in overleg tussen de gemeente Hilvarenbeek en Weijtmans, aan het bestek toegevoegd. Deze verkeersregelaar hield de betreffende fietser aanvankelijk ook tegen, maar daarna kwam er een groepje scholieren aan. De fietser dacht vervolgens waarschijnlijk dat de weg weer veilig was. Met het bekende rampzalige gevolg.

Feitelijk hadden de opdrachtnemers geen enkele directe betrokkenheid bij de veiligheidsmaatregelen en het functioneren van de verkeersregelaar, maar het Openbaar Ministerie vond desondanks dat de aannemers verantwoordelijkheid droegen. De redenering daarachter was als volgt: op het moment dat je als aannemer betrokken bent bij een project waar je geen goed gevoel bij hebt, zou je het werk stop moeten zetten of extra veiligheidsvoorwaarden moeten afdwingen.

Archieffoto: Kees Weijtmans

Standaard werkprocedure

Weijtmans wil zich inzetten voor betere en intensievere communicatie tussen opdrachtgevers, opdrachtnemers en onderaannemers. 'Ik wil niet met het vingertje wijzen', zegt Weijtmans, 'maar aannemers worden soms laat of niet betrokken bij het opstellen van de opdrachtvoorwaarden. Er wordt daarbij in het algemeen te weinig gekeken naar wat er wel en niet mogelijk is om risico's te verkleinen. Door als opdrachtgevers en opdrachtnemers aan de voorkant beter samen te werken, kan alle benodigde (specialistische) kennis - in dit geval in het kader van de verkeersveiligheid - optimaal uitgewisseld worden.' Weijtmans geeft een recent voorbeeld: 'We zijn momenteel als onderaannemer een openbaar aanbesteed werk aan het uitvoeren. We zijn met de desbetreffende gemeente om tafel gegaan om een verkeersloze situatie af te spreken. Vooraf stond namelijk in het bestek dat het verkeer gewoon door het werkvak moest rijden.'

Aannemers worden vaak niet betrokken bij het opstellen van de opdrachtvoorwaarden

Door het ontbreken van een standaard werkprocedure op het gebied van onderlinge communicatie is er volgens Weijtmans veel onduidelijkheid. Hoeveel betrokkenen er ook zijn binnen een project, het is zaak dat iedereen op de hoogte is van de veiligheidsrisico's en de voorzorgsmaatregelen. 'Als die kennis ergens in de keten ontbreekt, ontstaat er kans op ongelukken', aldus Weijtmans. 'Alle betrokken partijen zouden betrokken moeten worden bij de plan- en besluitvorming aan de voorkant. Zo hebben we onlangs bij een hoofdaannemer voor een klus die wij langs de snelweg uitvoeren het verkeersplan in kunnen zien. We hebben om inspraak gevraagd, want er stond niets in over wegafzettingen. Daarom hebben we besloten om de bomen die op de snelweg zouden kunnen vallen te laten staan. Deze exemplaren vellen we vervolgens 's nachts. Dan sluiten we één baan en de vluchtstrook af.'

Specialisme, kennis en kunde

Weijtmans benadrukt dat bomen rooien een specialisme is. 'Er komen openbare aanbestedingen voor bomen rooien in stedelijk gebied voorbij waarbij naast gespecialiseerde bomenrooiers ook hoveniers en houtzagerijen worden uitgenodigd. Men kan beter alleen boomrooispecialisten inschakelen. Mocht er onderling niet voldoende gecommuniceerd worden, dan kan het risico tijdens het werk alsnog geminimaliseerd worden door de kennis en kunde van de gespecialiseerde boomrooier. Daarnaast zie ik het als een taak van brancheorganisatie Cumela, maar ook van verzekeraars, om serieus aandacht te besteden aan de risico's van bomen rooien en aan de te nemen veiligheidsmaatregelen.'

'Cumela en verzekeraars moeten serieus aandacht besteden aan de boomrooirisico's'

Weg afzetten

Wat Weijtmans ook bevreemdt, is dat een weg bij de aanleg van een nieuw riool of een nieuwe verkeersdrempel wél wordt afgezet. 'Waarom gebeurt dit niet ook standaard bij het rooien van bomen? De risico's van dit werk worden onderschat.'

Jilles van Zinderen, Haut Legal

Juridische kader: De ongeschreven zorgvuldigheidsnorm

Bij geschillen over de civielrechtelijke schadevergoeding voor een slachtoffer van een ongeval, is het uitgangspunt in Nederland dat iedereen in beginsel zijn eigen schade draagt. Onder omstandigheden kan het slachtoffer diens schade verhalen op een derde. Om schade, bijvoorbeeld als gevolg van een omvallende boom tijdens rooiwerkzaamheden, te kunnen verhalen, moet er sprake zijn van ‘schuldaansprakelijkheid’. De schade moet dus (mede) het gevolg zijn van het verwijtbaar handelen of nalaten van de betrokken partijen. De wettelijke grondslag hiervoor is te vinden in artikel 6:162 BW, ook wel het algemene onrechtmatige daad-artikel genoemd. Daarin treffen we namelijk de zogenaamde ongeschreven zorgvuldigheidsnorm aan.
Om te bepalen of een aansprakelijkgestelde partij verwijtbaar heeft gehandeld of nagelaten, heeft de Hoge Raad vier, zogenaamde Kelderluikfactoren geformuleerd;

- Hoe waarschijnlijk kan de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid worden geacht?
- Hoe groot is de kans dat daaruit ongevallen ontstaan?
- Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
- Hoe bezwaarlijk zijn de te nemen veiligheidsmaatregelen?

Aan de hand van deze factoren moet worden vastgesteld of de aansprakelijkgestelde partij genoeg heeft ondernomen om te voorkomen dat er al te grote risico’s op schade voor derden bestaan. De partij die rooiwerk uitvoert moet dus voldoende zorgvuldig handelen. Dit wordt ook wel de ‘zorgplicht’ genoemd. Handelt de aansprakelijkgestelde onvoldoende zorgvuldig, dan is hij aansprakelijk voor de schade die daarvan het gevolg is. De exacte invulling van de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm is heel erg casuïstisch, maar de Kelderluikfactoren geven wel belangrijke aanwijzingen. Hoe groter de kans op een ongeval en hoe ernstiger de gevolgen kunnen zijn, hoe meer er van betrokken partijen aan zorgvuldigheid mag worden verwacht. Daarbij wordt niet verwacht dat alle kleine risico’s moeten worden uitgesloten. Dat zou te bezwaarlijk zijn.

De ongeschreven zorgvuldigheidsnorm wordt door de Nederlandse rechtspraak al meer dan honderd jaar toegepast. Het is de juridische basis voor onder andere het hele systeem van boomveiligheidscontrole en onderzoek, zoals bleek uit de Plakoksel-zaak. En wellicht is de norm oud, hij blijft actueel en belangrijk. De Urgenda-klimaatzaak en de Shell-klimaatzaak zijn beide recentelijk nog beoordeeld aan de hand ervan.

De auteur van deze kadertekst is Jiles van Zinderen, advocaat bij Haut Legal

REACTIES

		Ludo van Mil Monday 11 October 2021

ik zou bij dit door Kees Weijtmans genoemde ; "precaire onderwerp" niet zelf lachend op de foto gaan, hangend op een gevelde boom. Ook de redactie treft hier blaam. Te weinig tact. Het artikel ging toch over iemand die dood ging ???

		Hein van Iersel Monday 11 October 2021

Je kunt daar alles van vinden, en inderdaad is dit een precair onderwerp, maar voor ons als redactie staat voorop dat je alleen maar respect moet hebben voor een aannemer die het belangrijk vind om dit verhaal in de vakwereld naar buiten te brengen. Alleen zo kun je een discussie voeren om dit soort ongelukken te vermijden.
Dan kun je inderdaad commentaar hebben over de manier waarop deze aannemer op de foto -trouwens een archieffoto uit 2019- staat. Mijn vraag zou dan zijn: over wie zegt zo'n opmerking iets?

download artikel

Tip de redactie