Een opleiding die staat als een huis

ARTIKEL

Sylvia de Witt, maandag 16 december 2019

380 sec

Opleiding boomverzorging wordt continu doorontwikkeld en bereidt leerlingen steeds beter voor op ETW-examen

Bij de mbo-opleiding boomverzorging wordt meer dan vroeger aandacht besteed aan klimaatverandering. De onderdelen motorzagen 2 en 3 zijn nu geclusterd op drie aaneengesloten dagen; dat blijkt beter te zijn om hierin praktische vaardigheden op te doen. 'Maar het blijft jammer dat het vak nog steeds zo weinig meisjes trekt', vinden de docenten boomverzorging/ETW Corik Geurts van Helicon Eindhoven en André Hillebrand van Helicon Velp.

Werkvoorbereiding

Helicon Eindhoven startte dit jaar met een klas van 32 leerlingen en Helicon Velp heeft een klas van 16 en één van 24 leerlingen. Eindhoven heeft momenteel een mbo-3 opleiding; Velp heeft daarnaast ook een mbo-4-opleiding boomverzorging. De mbo-4 opleiding, die zich meer richt op advies, werkvoorbereiding en aansturing, start om de twee jaar.
De jongens die vorig jaar niveau 4 deden, zijn inmiddels gediplomeerd; in september 2020 wordt er weer met een nieuwe klas gestart. 'Om een goede klas te kunnen draaien, heb je massa nodig', meent Hillebrand, vanwege de financiën en de interactie. 'Ik wil een klas hebben van minimaal vijftien leerlingen. Dit kunnen we niet ieder jaar garanderen, maar iedere twee jaar lukt dat zeker wel. Vorig jaar hebben enkelen al aangegeven dat ze graag meedoen als er weer een klas wordt gestart op mbo-4-niveau.'
Iemand van buitenaf die de opleiding op mbo-4 wil doen, stroomt in het ETW-traject in, dat twee jaar duurt. Met die twee jaar komt Helicon ook het bedrijfsleven tegemoet, dat een langer traject niet ziet zitten. De meesten doen na twee jaar examen. Het schoolexamen is dusdanig ingericht dat het een generale repetitie is voor het ETW-examen. Daarna schrijven de leerlingen zich in voor de mbo-4-opleiding, die dan nog een jaar duurt.

'Deze groep, enorm divers qua leeftijd, geografische herkomst en achtergrond, heeft één ding gemeen en dat is de boom'

Hoge muur

Beide docenten vinden het jammer dat het vak boomverzorging nog steeds zo weinig meisjes trekt.
'We hebben recentelijk twee dames gehad', vertelt Geurts, 'maar die haakten halverwege af. In de Scandinavische landen en in Engeland zijn wél meer vrouwelijke boomverzorgers actief. Op de een of andere manier lukt het hier niet om die doelgroep te bereiken.'
Op de opleiding in Velp is dit jaar één meisje begonnen; zij doet het erg goed, vindt Hillebrand. 'Vorig jaar hadden we er twee, van wie één is afgehaakt en één nu gediplomeerd is. Zij heeft echt haar plek gevonden in de boomverzorging en draait volop mee. Hadden we maar meer meisjes.'
Naast het gebrek aan meisjes en jonge vrouwen zitten er volgens Geurts ook nauwelijks mensen met een allochtone achtergrond op de opleiding, en dat geldt ook voor de hoveniersopleiding. 'Het is maar heel zelden dat zich iemand meldt met een niet-autochtone achtergrond. Ik constateer dat we op de een of andere manier toch een hoge muur over moeten om die mensen te bereiken.'

Landelijke campagnes zijn kostbare zaak

Dat is zonde, want boomverzorging is een prachtig vak. Een groene leefomgeving wordt als steeds belangrijker gezien. Het is toch aantrekkelijk als je daarin een rol kunt spelen als boomverzorger, met klimtechnieken, hoogwerkers en een flinke dosis vakkennis. Geurts krijgt vaak te horen van de studenten dat ze de opleiding enorm waarderen en het werk heel leuk vinden, maar het blijft een uitdaging om ook die andere doelgroepen aan te boren.
Het wervingsgebied van Helicon Eindhoven strekt zich uit van Zuid-Limburg en Brabant tot de Zeeuwse eilanden en Zuid-Holland. Helicon Velp bestrijkt meer Noord- en Midden-Nederland.
Landelijke campagnes voeren is een kostbare zaak en op social media bereik je vooral bedrijven. Het is dus lastig om de potentiële doelgroep te bereiken.
Geurts: 'Wij zijn nu van plan om scholen die hoveniers afleveren te benaderen, om ze te laten weten dat er een vervolgtraject mogelijk is met als specialisme het vak boomverzorger. Dan kun je nog steeds als hovenier actief zijn, maar kun je je ook verder ontwikkelen als boomverzorger.'
ETW'er en boomveiligheidscontroleur Gaby Kleuver is een mooi boegbeeld voor meisjes. Zij doet regelmatig mee aan klimwedstrijden in binnen- en buitenland. Het zou een geweldig idee zijn als ze bij scholen langs zou gaan om meisjes te motiveren voor het vak, maar daar heeft ze geen tijd voor.
'We hebben echter een goed contact met haar en zetten haar hier in Eindhoven ook in als instructeur, dus wat dat betreft is ze echt een ambassadrice.''

'In de Scandinavische landen en Engeland zijn meer vrouwelijke boomverzorgers actief'

Corik Geurts

Vraag naar 3000 ETW'ers

De twee Helicon-opleidingen boomverzorging hebben een behoorlijk aantal leerlingen. Branchevereniging VHG heeft echter becijferd dat er momenteel vraag is naar zo'n 3000 ETW'ers en dat er op dit moment slechts ongeveer 1250 zijn gecertificeerd. Helicon levert volgens Geurts jaarlijks gemiddeld 60 nieuwe ETW'ers af; IPC Groene Ruimte en PC Bomen leveren via cursorisch onderwijs ook enkele tientallen ETW'ers per jaar af. 'Dan zou je zeggen dat er over een aantal jaren genoeg zijn, maar het probleem is dat er altijd mensen zijn die dit beroep verlaten. Per saldo komen er jaarlijks dus maar mondjesmaat ETW'ers bij, terwijl er veel meer nodig zijn.'
'Dat is nog een extra reden om andere doelgroepen aan te boren. Hierin moeten de social media een belangrijke rol gaan spelen. Ook mensen die nu nog bijvoorbeeld als kok in een keuken werken, of die een overstap willen maken van het leger naar de burgermaatschappij, moeten de twee scholen zien te bereiken. Men kan dus inlopen op de vraag als de opleidingen meisjes weten te bereiken, mensen met een allochtone achtergrond en personen die een carrièreswitch overwegen. Ook de VHG en de bedrijven moeten hierin een rol vervullen.'

Instapniveau

Vorig jaar is Helicon Apeldoorn samengegaan met Helicon Velp. Hillebrand vindt Velp een perfecte locatie. 'Net als in Eindhoven hebben we hier een goede uitvalsbasis. Op landgoed Larenstein staat het volledige European treeworker-sortiment; vanuit school loop je er zo naartoe om het sortiment te oefenen. En het is ook een perfecte locatie voor allerlei soorten opdrachten; alles is binnen handbereik. Ten opzichte van onze eerdere locatie in Apeldoorn is dat een groot voordeel.'
Ook Eindhoven is wat dit betreft een prachtlocatie, eveneens met het volledige European treeworker-sortiment binnen handbereik zodat de studenten dit kunnen oefenen.
Zijn er verder nog veranderingen? De opleiding staat als een huis, vindt Hillebrand. 'We ontwikkelen continu door en weten steeds beter de juiste snaar te raken om leerlingen goed voor te bereiden op het ETW-examen. Daarnaast is het een heel brede opleiding die alles biedt op het gebied van boomverzorging, maar op detailniveau worden dingen nu anders gedaan.'
Vorig jaar werd bijvoorbeeld motorzagen één dag in de week gegeven. Dit beviel de docenten niet, dus is dit onderdeel geclusterd tot een training van drie aaneengesloten dagen voor motorzagen 2 en motorzagen 3. Als je hierin goede praktische vaardigheden wilt opdoen, werkt dit beter, meent Hillebrand. 'We merkten dat de jongens te weinig uren maakten op het bedrijf. Ze staan veel achter de versnipperaar en verrichten veel werkzaamheden, maar komen minder toe aan echte velling. Daarom hebben we besloten om dit te intensiveren.'
Ook heeft hij gemerkt dat het instapniveau, dus de basiskennis die leerlingen meenemen, minder is dan vroeger. Vroeger kregen ze vrijstelling voor motorzagen 1, de basis voor motorzagen, en werd na een dag al meteen begonnen met motorzagen 2. Dat gebeurt nu niet meer, omdat men ziet dat die stap te groot is. 'Studenten moet tijdens het intakegesprek aangeven welke motorzaagervaring ze hebben en worden daarna ingeschaald. Soms komt er iemand uit een andere sector. Die begint dan bij de basis; dan is het niveau halverwege het jaar gelijk aan dat van de anderen. We kunnen er niet meer zonder meer van uitgaan dat iedereen voldoende basiskennis heeft om de opleiding in twee jaar te doen.'

'We kunnen er niet van uitgaan dat iedereen genoeg basiskennis heeft om de opleiding in twee jaar te doen'

Klas 3.1

Daarom komt er volgend jaar ook een basisjaar. Er werd altijd gestart in het tweede jaar van de niveau 3-opleiding, zodat de opleiding tot boomverzorger/ETW'er een tweejarig traject was. Het bedrijfsleven heeft ook behoefte aan assistent-boomverzorgers. 'Dat zijn mensen die kunnen assisteren bij boomverzorgende werkzaamheden', legt Hillebrand uit. 'In de klassen 3.1, 3.2 en 3.3 hebben we nu alles op het gebied van boomverzorging. Iemand die van het vmbo kwam of van een niveau 2-opleiding, moest vroeger een vooropleiding doen om in aanmerking te komen voor de opleiding European treeworker. Die mensen kunnen nu instappen in klas 3.1. Dat is een voorbereidend jaar, voorafgaand aan de ETW-opleiding. Verder blijft de opleiding boomverzorging/ETW zoals hij was: beginnen in klas 3.2, daarna door naar 3.3 en dan het examen. Daarnaast is er gewoon behoefte aan een voortraject voor jongeren die nog niet de behoefte voelen om ETW'er te worden, die eerst nog wat moeten rijpen, maar wel graag een bbl-opleiding willen beginnen. Voor hen komt er een klas 3.1. Dat jaar is gericht op algemene handelingen in het hele bedrijfsleven: motorzagen, bosmaaien, straatwerk, bomen planten, planten snoeien in de groenvoorziening. Dit jaar is laagdrempeliger en ook breder, maar werken met machines is wel een belangrijk onderdeel. Want dit zijn de jongens die achter de versnipperaar staan, die de bladblazer bedienen, die met een trekker op pad worden gestuurd zonder dat ze European treeworker zijn.'

Inspringen op de actualiteit

In de lessen wordt zoveel mogelijk ingesprongen op de actualiteit. 'De jongens brengen zelf ook dingen in die spelen', zegt Geurts, die erg te spreken is over zijn jongens. 'Ze komen met vragen, en via de appgroep worden er foto's gedeeld met de vraag: wie weet wat dit is? Dat vind ik heel kenmerkend voor deze groep studenten: ze zijn enorm gemotiveerd. Ze zijn echt gedreven om als boomverzorger werkzaam te kunnen zijn. Bij sommigen wordt die gedrevenheid pas ontwikkeld tijdens de opleiding. Ik heb nu een student die een week voor de start van de opleiding nog in de keuken stond als kok. En anderen zitten al jaren in het vak. Deze groep, heel divers qua leeftijd, geografische herkomst en vooropleiding, heeft één gemeenschappelijke factor en dat is de boom. Ook van gastdocenten hoor ik altijd: "Wat een leuke groep mensen." Er is altijd interactie.'
En ja, er wordt ook steeds vaker elektrisch gereedschap ingezet, zeker bij hoog werken, mede omdat het vrij licht is en dus handzamer. Uiteraard speelt ook duurzaamheid hierbij een grote rol. Maar beide scholen gebruiken ook nog motorzagen op biologisch afbreekbare brandstof.
Hillebrand: 'Het is wel mijn verwachting dat we daar uiteindelijk volledig op overstappen. Op dit moment wordt bij ons tijdens het klimmen de helft uitgevoerd met de accuzaag, en dat heeft ook de voorkeur. We zien ook bij bedrijven dat het gebruik van de accuzaag hand over hand toeneemt. Wij hebben er momenteel een stuk of acht; die worden vooral gebruikt tijdens de klimtrainingen. We zien dat dit goed aanslaat bij de jongens, omdat ze dit herkennen vanuit het werk zelf.'

Aandacht voor klimaatverandering

Meer dan vroeger wordt er nu ook aandacht besteed aan klimaatverandering; zo wordt er gekeken naar klimaatbestendige soorten en monoculturen in lanen: waar pas je wel een monocultuur toe, op basis van cultuurhistorie, en waar zijn ook andere kansen, kun je bomen mengen met andere soorten? Ook wordt stilgestaan bij nieuwe ontwikkelingen in het bestrijden van ziekten en plagen en bij zaken als i-Tree.
'Dat de opleiding de actualiteit volgt, blijkt ook uit het voedselbos dat landgoed Larenstein binnenkort krijgt. Dan hebben we het met de jongens over de vraag hoe ze dit binnen de boomverzorging zien. Ze krijgen ermee te maken dat de maatschappij vraagt om medegebruik en multifunctioneel gebruik. Welke bomen kunnen daar iets aan bijdragen?' besluit Hillebrand.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie